1. Succesvol boekhouden
2. De jaarrekening
3. Stelselwijziging en schattingswijziging

Verschil tussen een schattingswijziging en stelselwijziging

Bij een schattingswijziging wordt een eerdere schatting van een post herzien, terwijl bij een stelselwijziging de grondslagen voor de hele jaarrekening worden gewijzigd. Het verschil tussen een schattingswijziging en stelselwijziging is dat een schattingswijziging minder ingrijpender is dan een stelselwijziging.

Een stelsel bestaat uit alle grondslagen, wetten en regels die gelden voor het opstellen van een jaarrekening. Een stelsel bestaat uit:

• grondslagen voor waardering van de activa en passiva;
• grondslagen voor de bepaling van het resultaat;
• criteria over de noodzaak of toelaatbaarheid van rechtstreekse mutaties in het vermogen;
• consolidatiegrondslagen;
• grondslagen voor de indeling en presentatie van informatie;
• grondslagen voor het opstellen van het kasstroomoverzicht.

Bij de eerste jaarrekening moet de onderneming een keuze maken welk stelsel gehanteerd wordt bij de bepaling van het vermogen en resultaat. Ook bij een nieuwe post in de jaarrekening moet die keuze gemaakt worden. Vanwege het bestendigheidsprincipe en de vergelijkbaarheid van de jaarrekening, moeten wijzigingen in het stelsel gebaseerd zijn op zwaarwegende overwegingen.

Schattingswijziging

Schattingswijziging: een eerdere schatting wordt herzien. Bij een schatting wordt de omvang van de post zo goed mogelijk bepaald, rekening houdende met alle beschikbare relevante informatie. Bij het samenstellen van de jaarrekening moet de onderneming schattingen maken als gevolg van onzekerheid.

Er moeten bijvoorbeeld schattingen worden gemaakt welke debiteuren nog wel en welke niet meer inbaar zijn op balansdatum. In de loop van de tijd kan pas blijken welke debiteuren daadwerkelijk betaald hebben. De voorziening voor oninbare debiteuren is een post die gebaseerd is op schattingen.

Ook moet er een schatting worden gemaakt van de levensduur en restwaarde van bijvoorbeeld machines. Machines worden namelijk afgeschreven op basis van de levensduur, maar deze kan in de loop van de tijd veranderen. Een machine kan bijvoorbeeld sneller slijten dan verwacht, waardoor deze eerder afgeschreven is.

Stelselwijziging

Een stelselwijziging betekent dat de jaarrekening op basis van een ander stelsel gewaardeerd is, dan vorig boekjaar. Dit kan een bewuste keuze zijn, maar ook een verplichting ingeval het oude stelsel niet meer aanvaardbaar is. De nieuwe grondslagen gelden voor het hele jaar en voor alle informatie in de jaarrekening.

Een voorbeeld van een stelselwijziging is het wijzigen van de grondslag van waardering tegen historische kosten naar de grondslag van waardering tegen actuele waarde. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij de balanspost voorraden.

Het wijzigen van de resultatenrekening volgens de categoriale indeling naar de functionele indeling is een stelselwijziging, en andersom. Hetzelfde geldt voor het wijzigen van het kasstroomoverzicht volgens de directe methoden naar de indirecte methode, en andersom.

Artikel 384 lid 6 BW 2 bepaalt dat slechts wegens gegronde redenen de waardering van activa en passiva en de bepaling van het resultaat geschieden op andere grondslagen dan die welke in het vorige boekjaar zijn toegepast. Ook de indeling van de balans en resultatenrekening mag alleen wegens gegronde redenen afwijken (artikel 363 lid 4 BW 2).

In de toelichting moet de reden worden vermeld evenals de betekenis voor het vermogen en het resultaat. Ook de cijfers van voorgaande jaren moeten worden aangepast. Het cumulatief effect van de stelselwijziging moet direct worden verwerkt in de winstreserves.

Prospectieve stelselwijziging

Prospectief: de stelselwijziging wordt zonder terugwerkende kracht verwerkt in de jaarrekening. Dit betekent dat alleen de nieuwe posten op de nieuwe wijze gewaardeerd worden en dat de boekwaarde van het vorige boekjaar ongewijzigd blijven. De prospectieve verwerking is alleen toegestaan als het cumulatieve effect van de stelselwijziging redelijkerwijs niet kan worden bepaald. Het nieuwe stelsel wordt toegepast vanaf het begin van het huidige boekjaar.

Retrospectieve stelselwijziging

Retrospectief: de stelselwijziging wordt met terugwerkende kracht verwerkt in de jaarrekening. Dit betekent dat het eigen vermogen aan het eind van het vorige boekjaar herrekend moet worden op basis van de nieuwe grondslagen. Het cumulatieve effecten van de stelselwijziging (verschil in eigen vermogen vóór en na herrekening) moet als rechtstreekse vermogensmutatie verwerkt worden aan het begin van het huidige boekjaar.

Vergelijkende cijfers

In de jaarrekening staat altijd de cijfers van het vorige boekjaar ter vergelijk. Door het wijzigen van de grondslagen is er geen vergelijk meer te maken. Vanwege de vergelijkbaarheid moeten de vergelijkende cijfers aangepast worden aan het nieuwe stelsel. In de toelichting moeten de verschillen met de jaarrekening van vorig jaar aangegeven worden.

Volgende artikel »

Deel 'Verschil tussen een schattingswijziging en stelselwijziging'

Deel dit bericht via social media met je familie, vrienden en collega's!

Bij een schattingswijziging wordt een schatting van een post herzien, bij een stelselwijziging de grondslagen voor de hele jaarrekening worden gewijzigd.

Over de auteur van 'Verschil tussen een schattingswijziging en stelselwijziging'

Auteur van deze content is Patrick. Alle informatie is gebaseerd op de kennis die ik heb verkregen uit een tweetal hbo- en een tweetal post hbo-studies. Daarnaast speelt de jarenlange ervaring bij een accountantskantoor en als financial controller in het bedrijfsleven een grote rol bij de link naar de praktijk.

Ik werk niet voor een gerelateerd bedrijf of instelling, waardoor de informatie betrouwbaar en onafhankelijk is. De informatie is nauwkeurig verzameld op basis van betrouwbare bronnen en wordt regelmatig geüpdatet. Speciaal voor bezoekers van deze website heb ik de top 5 beste boekhoudprogramma's op een rij gezet en vergeleken.