1. Succesvol boekhouden
2. De balans - activa
3. Immateriële vaste activa

Immateriële vaste activa - goodwill en website

Immateriële vaste activa zijn identificeerbare niet-monetaire activa zonder fysieke gedaante. Deze activa wordt gebruikt voor productie, aflevering van goederen of diensten, voor verhuur aan derden of voor administratieve doeleinden.

Immateriële vaste activa komt voort uit een gebeurtenis uit het verleden, waarover de onderneming beschikkingsmacht heeft en waaruit in de toekomst economische voordelen uit voortvloeien.

Balansposten aan de activazijde

De balansposten die aan de activazijde van de balans staan zijn:

• Immateriële vaste activa
• Goodwill
• Materiële vaste activa
• Financiële vaste activa
• Voorraden
• Onderhanden projecten
• Vorderingen en overlopende activa
• Effecten
• Liquide middelen

Onderverdeling van immateriële vaste activa

Immateriële vaste activa staat debet op de balans. Volgens de wet moet deze post als volgt worden onderverdeeld (art. 365 lid 1 BW 2):

• Kosten die verband houden met de oprichting en de uitgifte van aandelen.
• Kosten van ontwikkeling.
• Kosten van verwerving van concessies, vergunningen en rechten van intellectuele eigendom.
• Kosten van goodwill die van derden is verkregen.
• Vooruitbetalingen op immateriële vaste activa.

Criteria om immateriële vaste activa te activeren

Er zijn een aantal criteria waaraan een immaterieel vast actief moet voldoen om geactiveerd te worden op de balans.

• Het moet waarschijnlijk zijn dat er toekomstige economische voordelen zullen voortvloeien uit het actief.
• De kosten van het actief moeten betrouwbaar kunnen worden vastgesteld.

Toekomstige economische voordelen zullen daarbij ingeschat moeten worden op basis van redelijke en goed onderbouwde veronderstellingen. Onder economische voordelen vallen opbrengsten, maar ook kostenbesparingen die door het actief gerealiseerd kunnen worden.

Kosten die geen immateriële vaste activa zijn

Als bepaalde uitgaven niet aan de criteria voldoen, moeten ze als kosten worden verantwoord in de resultatenrekening. Kosten die niet als immateriële vaste activa mogen worden opgenomen zijn:

• Opstartkosten bij een nieuw product of activiteit.
• Aanloopverliezen bij oprichting van de onderneming.
• Uitgaven voor training.
• Uitgaven voor verhuizing of reorganisatie.
• Uitgaven voor reclame en promotie.

Beschikkingsmacht van immateriële vaste activa

In de definitie van immateriële vaste activa is beschreven dat de onderneming beschikkingsmacht moet hebben. Dit betekent dat de onderneming kan beschikken over de toekomstige economische voordelen. Ook kan de onderneming deze voordelen afschermen van derden op grond van een juridisch afdwingbaar recht, bijvoorbeeld copyright en geheimhoudingsplicht.

Trainingen zijn hierdoor uitgesloten van activering, omdat de onderneming niet kan beschikken over het personeel. Deze kunnen namelijk met de opgedane kennis de onderneming verlaten. Daarnaast is de waarde van de opgedane kennis moeilijk in geld uit te drukken, waardoor de waardering lastig is vast te stellen.

Zelf gemaakte immateriële vaste activa

Het op de balans opnemen van zelf gemaakte immateriële vaste activa is slechts beperkt toegestaan. Dit komt omdat zelf gemaakte activa niet goed te identificeren is en de prijs kan niet betrouwbaar worden vastgesteld. Zelf gemaakte logo's, merken en klantenbestanden zijn voorbeelden die niet geactiveerd mogen worden.

Onderzoek en ontwikkeling

Bij onderzoek en ontwikkeling speelt eveneens het probleem dat het moeilijk te bepalen is of er toekomstige economische voordelen zijn en dat de prijs niet betrouwbaar is vast te stellen. Daarom wordt een splitsing gemaakt tussen onderzoek en ontwikkeling. Alleen kosten van ontwikkeling mogen geactiveerd worden als immateriële vaste activa op de balans (art. 365 lid 1 BW 2).

Uitgaven voor onderzoek niet activeren

Uitgaven voor onderzoek mogen niet geactiveerd worden op de balans en moeten als kosten in de resultatenrekening worden geboekt. In de fase van onderzoek is het namelijk niet mogelijk om toekomstige economische voordelen betrouwbaar kunnen worden ingeschat.

Onderzoek is het vernieuwend en planmatig onderzoek met het doel nieuwe wetenschappelijke kennis en inzichten te ontwikkelen.

Uitgaven voor ontwikkeling wel activeren

Uitgaven voor ontwikkeling mogen wel geactiveerd worden, mits voldaan wordt aan aanvullende voorwaarden. In deze fase zijn inschattingen al beter te maken dan in de onderzoeksfase, maar de onzekerheid blijft nog wel aanwezig.

Ontwikkeling is de toepassing van kennis die verkregen is door onderzoek of op andere wijze. Dit leidt tot een plan of ontwerp voor de productie van nieuwe of verbeterde materialen, apparaten, producten, processen, systemen of diensten. Dit proces gaat vooraf aan de werkelijke productie of het gebruik.

Voorbeelden van uitgaven voor ontwikkeling zijn de bouw en testen van prototypes, gereedschappen en mallen en proefopstellingen.

Vanwege de onzekerheid tijdens de ontwikkelingsfase worden de volgende aanvullende eisen gesteld om uitgaven voor ontwikkeling te activeren:

• Het immaterieel vast actief moet technisch uitvoerbaar zijn, zodat het gebruikt of verkocht kan worden.
• De intentie moet bestaan om het immaterieel vast actief te gaan gebruiken of verkopen.
• Het vermogen moet aanwezig zijn om het te kunnen gebruiken of verkopen.
• Het moet waarschijnlijk zijn dat er toekomstige economische voordelen zijn.
• De middelen zijn aanwezig om de ontwikkeling te voltooien, zoals techniek en geld.
• De uitgaven in deze fase moeten betrouwbaar vastgesteld kunnen worden.

Als je kan aantonen dat er een markt bestaat waar je de goederen, diensten of het actief zelf kunt verkopen, dan mag het actief op de balans geactiveerd worden. Met een ondernemingsplan of een voorstel van een geldverstrekker (bank) kan je de beschikbaarheid van middelen aantonen.

Er moet een wettelijke reserve gevormd worden die even groot is als de geactiveerde ontwikkelingskosten (art. 365 lid 2 BW 2).

Uitgaven voor een website

Een website is door de onderneming zelf gemaakt actief. Uitgaven voor een website mogen alleen geactiveerd worden op de balans als er toekomstige economische voordelen zullen zijn. Als een website is gemaakt om de producten of de onderneming zelf te promoten, dan moeten de uitgaven in de resultatenrekening geboekt worden.

Verdienen via een website kan als klanten producten of diensten kan bestellen of als er advertentieruimte verkocht wordt.

Bij uitgaven voor een website geldt ook dat er onderscheid moet worden gemaakt tussen onderzoek en ontwikkeling. Uitgaven voor het grafische ontwerp, hardware en ontwikkeling van software en het maken of kopen van informatie/content mogen wel geactiveerd worden als immateriële vaste activa. Uitgaven voor de planning, haalbaarheidsonderzoek, administratie, verkoop en voor promotie moeten als kosten in de resultatenrekening verwerkt worden.

Waardering van immateriële vaste activa

De immateriële vaste activa moeten gewaardeerd worden op kostprijs of actuele waarde (art. 384 lid 1 BW 2).

De kostprijs is gelijk aan de verkrijgingsprijs of vervaardigingsprijs, dus de aankoopprijs of de kosten voor het zelf maken van het actief. Ook alle directe kosten die toe te rekenen zijn aan het maken van het actief mogen meegenomen worden, zoals advieskosten en personeelskosten.

Om immateriële vaste activa op actuele waarde te mogen waarderen, moet voldaan worden aan een aantal voorwaarden. De wet sluit goodwill van derden en vooruitbetalingen uit van waardering op actuele waarde. Andere activa mogen op actuele waarde gewaardeerd worden als deze in eerste instantie tegen kostprijs is geactiveerd en er een liquide markt voor het actief bestaat. Dit betekent dat het actief eenvoudig en snel op de markt verhandeld kan worden tegen een publiekelijk bekende prijs.

Bij waardering op actuele waarde moet er een herwaarderingsreserve worden opgenomen. Deze herwaarderingsreserve is even groot als het verschil tussen de oorspronkelijke kostprijs en de actuele waarde. Dit betekent dat alle ongerealiseerde waardevermeerderingen moeten worden opgenomen in de herwaarderingsreserve (art. 390 lid 1 BW 2).

Afschrijven van immateriële vaste activa

De afschrijvingen van immateriële vaste activa moeten in dezelfde periode vallen als de economische voordelen die behaald worden met deze activa. Als de economische voordelen niet betrouwbaar zijn vast te stellen, dan moet de lineaire methode gebruikt worden.

Als de economische voordelen in de loop van de tijd veranderen, moet ook de afschrijvingsmethode gewijzigd worden. Dit wordt gezien als een schattingswijziging.

Het afschrijven van immateriële vaste activa mag tot een bepaald restbedrag. Voorwaarden voor een restbedrag zijn dat een andere partij toezegging heeft gedaan om het actief aan het eind te kopen of dat er een actieve markt is waar het actief verhandeld kan worden tegen die prijs.

Bijzondere waardeverminderingen van immateriële vaste activa

Als er een duurzame waardevermindering van het immateriële vaste actief is, moet deze waardevermindering als kosten in de resultatenrekening geboekt worden. Voorgeschreven is om elk jaar voor de volgende activa de realiseerbare waarde te berekenen: nog niet in gebruik genomen activa, activa met een levensduur van meer dan 20 jaar en buiten gebruik gestelde activa.

Toelichting bij immateriële vaste activa

Voor een beter inzicht in de jaarrekening moeten een aantal zaken toegelicht worden bij immateriële vaste activa.

• Economische levensduur
• Afschrijvingspercentages
• Afschrijvingsmethoden
• Historische kostprijs
• Cumulatieve afschrijvingen
• Bijzondere waardeverminderingen

Overige belangrijke informatie over de immateriële vaste activa moet toegelicht worden als dit vereist is voor het inzicht. Hierbij valt te denken aan veranderingen in schattingen, afschrijvingstermijnen van langer dan 20 jaar, onderpanden voor schulden en andere verplichtingen.

Mutatie bij immateriële vaste activa

Er moet een overzicht van immateriële vaste activa gemaakt worden van de boekwaarde aan het begin en eind van het jaar. Daarin moeten staan de investeringen, buitengebruikstellingen, herwaarderingen, bijzondere waardeverminderingen, afschrijvingen, omrekeningsverschillen en overige mutaties.

In het beste boekhoudprogramma kun je de immateriële vaste activa en de afschrijvingen eenvoudig boeken en een overzicht opvragen per activum. Het boekhoudprogramma rekent vaak zelf de afschrijvingen uit en boekt deze automatisch.

Volgende artikel »

Deel 'Immateriële vaste activa - goodwill en website'

Deel dit bericht via social media met je familie, vrienden en collega's!

Wat is immateriële vaste activa? Voorbeelden zijn ontwikkelingskosten, vergunningen, goodwill en websites. Uitleg van immateriële vaste activa.

Over de auteur van 'Immateriële vaste activa - goodwill en website'

Auteur van deze content is Patrick. Alle informatie is gebaseerd op de kennis die ik heb verkregen uit een tweetal hbo- en een tweetal post hbo-studies. Daarnaast speelt de jarenlange ervaring bij een accountantskantoor en als financial controller in het bedrijfsleven een grote rol bij de link naar de praktijk.

Ik werk niet voor een gerelateerd bedrijf of instelling, waardoor de informatie betrouwbaar en onafhankelijk is. De informatie is nauwkeurig verzameld op basis van betrouwbare bronnen en wordt regelmatig geüpdatet. Speciaal voor bezoekers van deze website heb ik de top 5 beste boekhoudprogramma's op een rij gezet en vergeleken.